قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری

محتوای جدول

مصوب ۱۳۵۰/۳/۳۰ با اصلاحات بعدی قانون بیمه مرکزی ایران

بخش اول – بیمه مرکزی ایران

قسمت اول – تشکیل و موضوع :

ماده ۱ – به منظور تنظیم و تعمیم و هدایت امر بیمه در ایران و حمایت بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنها همچنین به منظور اعمال نظارت دولت بر این فعالیت مؤسسه ای به نام بیمه مرکزی ایران طبق مقررات این قانون به صورت شرکت سهامی تأسیس می گردد.

ماده ۲- سرمایه بیمه مرکزی ایران پانصد میلیون ریال است که به پنجاه سهم ده میلیون ریالی بانام تقسیم می شود و تمامی آن متعلق به دولت و غیر قابل انتقال است و افزایش آن با تصویب مجمع عمومی امکان پذیر است . مبلغ مزبور از محل اندوخته های شرکت سهامی بیمه ایران تأمین خواهد شد.

ماده ۳- مرکز اصلی بیمه مرکزی ایران تهران است و بیمه مرکزی ایران می تواند در هرجا که لازم بداند به شرکت سهامی بیمه ایران نمایندگی بدهد.

ماده ۴- بیمه مرکزی ایران تابع قوانین و مقررات عمومی مربوط به دولت و دستگاههایی که با سرمایه دولت تشکیل شده اند نمی باشد مگر آنکه در قانون مربوط صراحتأ از بیمه مرکزی ایران نام برده شده باشد ولی نسبت به مواردی که در این قانون پیش بینی نشده باشد بیمه مرکزی ایران تابع قانون تجارت است.

قسمت دوم – وظایف و اختیارات :

ماده ۵- بیمه مرکزی ایران دارای وظایف و اختیارات زیر است :

  1. تهیه آیین نامه ها و مقرراتی که برای حسن اجرای امر بیمه در ایران لازم باشد با توجه به مفاد این قانون.
  2. تهیه اطلاعات لازم از فعالیتهای کلیه مؤسسات بیمه که در ایران کار می کنند .
  3. انجام بیمه های اتکایی اجباری .راجع به بیمه اتکایی به تصویبنامه ۳۱/۴/۱۳۶۶ بنا به پیشنهاد شماره ۱۶۸۴۹ مورخ ۲۵/۶/۱۳۶۵ وزارت امور اقتصادی و دارایی در خصوص بیمه اتکایی تصویب نمودند:
    الف- کلیه شرکتهای بیمه ایرانی موظفند انجام کلیه امور واگذاری اتکایی مازاد بر توان نگهداری خود را ضمن رعایت کلیه قوانین و مقررات مربوط و پس از انجام اتکایی فیمابین از اول سال ۱۳۶۶ نزد بیمه مرکزی ایران واگذار نمایند.
    ب – بیمه مرکزی ایران مکلف است مازاد توان نگهداری خود و شرکتهای بیمه را در حساب جداگانه  تحت عنوان “حساب صندوق ملی اتکا” به تفکیک هر رشته بیمه نگهداری نماید.
    ج- بیمه مرکزی ایران می تواند برای حساب صندوق ملی اتکایی با توجه به نیاز پوشش های اتکایی برای رشته های هواپیما، کشتی، آتش سوزی و باربری و مهندسی (مقاطعه کاری و نصب) با رعایت واگذاری قبولی متقابل اقدام به تحصیل پوشش اتکایی از بیمه گران بین المللی و ترجیحأ کشورهای اسلامی و در حال توسعه بنماید.
  4. قبول بیمه های اتکایی اختیاری از مؤسسات داخلی یا خارجی.
  5. واگذاری بیمه های اتکایی به مؤسسات داخلی یا خارجی در هر مورد که مقتضی باشد.
  6. اداره صندوق تأمین خسارتهای بدنی و تنظیم آیین نامه آن، موضوع ماده (۱۰) قانون بیمه اجباری مسئوولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث مصوب دی ماه ۱۳۴۷.
  7. ارشاد و هدایت و نظارت بر مؤسسات بیمه و حمایت از آنها در جهت حفظ سلامت بازار بیمه و تنظیم امور نمایندگی و دلالی بیمه و نظارت بر امور بیمه اتکایی و جلوگیری از رقابتهای مکارانه و ناسالم .
  • تبصره – بیمه مرکزی ایران ملزم به حفظ اسرار مؤسساتی است که به موجب این قانون حق نظارت بر آنها را دارا می باشد و به هیچ وجه نباید از اطلاعاتی که در جهت اجرای این قانون به دست می آورد جز در مواردی که قانون معین می نماید استفاده کند.

قسمت سوم – ارکان بیمه مرکزی ایران :

ماده ۶- بیمه مرکزی ایران دارای ارکان زیراست :

  1. مجمع عمومی .
  2. شورای عالی بیمه .
  3. هیأت عامل .
  4. بازرسان .

فصل اول – مجمع عمومی

ماده ۷- مجمع عمومی بیمه مرکزی ایران مرکب است از وزیرامور اقتصادی و دارایی، وزیر بازرگانی، وزیر کارو اموراجتماعی ، هیأ ت عامل و بازرسان بدون داشتن حق رأی در جلسه شرکت خواهند کرد.

ماده ۸- مجمع عمومی عادی به دعوت رئیس کل بیمه مرکزی ایران سالی یک مرتبه حداکثر تا پایان شهریورماه تشکیل می شود. مجمع عمومی فوق العاده به دعوت رئیس کل بیمه مرکزی ایران و یا به پیشنهاد هریک ازاعضای مجمع عمومی تشکیل خواهد شد.رئیس کل بیمه مرکزی ایران موظف است ظرف ده روز پس از دریافت پیشنهاد تشکیل جلسه مجمع عمومی را کتبأ دعوت کند.در دعوتنامه دستور جلسه ، روز و ساعت و محل انعقاد جلسه ذکر خواهد شد. هیچ موضوعی را نمی توان در مجمع عمومی عادی یا فوق العاده مطرح کرد مگر آنکه قبلا جزو دستور قرارداده شده باشد.

ماده ۹- وظایف مجمع عمومی به شرح زیر است :

  • الف – تعیین خط مشی کلی .
  • ب – رسیدگی و اظهار نظر نسبت به گزارش سالانه رئیس کل بیمه مرکزی ایران .
  • ج- رسیدگی و تصویب بودجه و ترازنامه و حساب سود وزیان و ترتیب تقسیم سود.
  • د- تصویب سازمان و آیین نامه های مالی و اداری بیمه مرکزی ایران .
  • ه-  تصویب مقررات استخدامی با رعایت بند ” پ ” ماده (۲) قانون استخدام کشوری .
  • و- انتخاب بازرسان .
  • ز- تعیین حقوق رئیس کل و اعضای هیأت عامل و حق الزحمه بازرسان .
  • ح – تصمیم نسبت به هر موضوعی که از طرف رئیس کل بیمه مرکزی ایران جزو دستور قرارداده شده باشد.

فصل دوم – شورای عالی بیمه

ماده ۱۰- شورای عالی بیمه از اشخاص زیر تشکیل می شود:

  1. رئیس کل بیمه مرکزی ایران.
  2. معاون وزارت امور اقتصادی و دارایی.
  3. معاون وزارت بازرگانی .
  4. معاون وزارت کار و امور اجتماعی.
  5. معاون وزارت جهاد کشاورزی.
  6. رئیس شرکت سهامی بیمه ایران .
  7. مدیرعامل یکی از مؤسسات بیمه به انتخاب سندیکای بیمه گران ایران.
  8. یک نفر کارشناس امور حقوقی به انتخاب مجمع عمومی .
  9. یک نفر کارشناس دراموربیمه به انتخاب مجمع عمومی .
  10. یک نفر مطلع در امور بیمه به انتخاب رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران.

تبصره – اعضای شورای عالی بیمه موضوع بندهای (۷،۸،۹،۱۰) برای مدت سه سال انتخاب می شوند و انتخاب مجدد آنان بلامانع است .

ماده ۱۱- ریاست شورای عالی بیمه بدون شرکت در اخذ رأی با رئیس کل بیمه مرکزی ایران و در غیاب او با قائم مقام او خواهد بود.

ماده ۱۲- اعضای شورای عالی بیمه قبل از شروع به کار باید در مجمع عمومی سوگند یاد کنند که در انجام وظایف شورای عالی بیمه نهایت دقت و مراقبت را مبذول دارند و کلیه تصمیمات خود را به صلاح کشور اتخاذ نمایند و اسرار شورای عالی بیمه را حفظ کنند.

ماده ۱۳- جلسات شورای عالی بیمه حداقل ماهی یکبار به دعوت رئیس شورای عالی بیمه تشکیل خواهد شد و درصورتی که حداقل چهارنفر از اعضای شورای عالی بیمه کتبأ تقاضای تشکیل جلسه را بنماید رئیس شورای عالی بیمه موظف است ظرف یک هفته اعضای شورای عالی را برای تشکیل جلسه دعوت کند.

ماده ۱۴- جلسه شورای عالی بیمه با حضور حداقل شش نفر از اعضا رسمیت می یابد و تصمیمات با اکثریت پنج رأی حاضر در جلسه رسمی معتبروقابل اجرا است . هنگام رسیدگی و اخذ رأی نسبت به مؤسسه  بیمه ای که یکی از اعضای شورای عالی به نحوی در آن سهیم است آن عضو دررأی شرکت نخواهد کرد.

ماده ۱۵- صورتجلسات مذاکرات شورای عالی بیمه در دفتری ثبت و به امضای رئیس شورای عالی بیمه رسیده و در بیمه مرکزی ایران نگهداری می شود.

ماده ۱۶- شورای عالی بیمه دارای دبیرخانه ای خواهد بود که سازمان آن را شورای عالی بیمه تصویب خواهد کرد، رئیس و کارکنان دبیرخانه از بین کارکنان بیمه مرکزی ایران انتخاب می شوند.

ماده ۱۷- وظایف شورای عالی بیمه به شرح زیراست :

  1. رسیدگی و اظهار نظر نسبت به صدور پروانه تأسیس یا لغو پروانه مؤسسات بیمه طبق مقررات این قانون و پیشنهاد آن به مجمع عمومی .
  2. تصویب نمونه ترازنامه که باید مورد استفاده مؤسسات بیمه قرارگیرد.
  3. تعیین انواع معاملات بیمه و شرایط عمومی بیمه نامه های و نظارت برا مور بیمه های اتکایی .
  4. تعیین میزان کارمزد و حق بیمه مربوط به رشته های مختلف بیمه مستقیم .
  5. تصویب آیین نامه های لازم برای هدایت امر بیمه و فعالیت مؤسسات بیمه .
  6. رسیدگی و اظهار نظر نسبت به گزارش بیمه مرکزی ایران درباره عملیات و فعالیتهای مؤسسات بیمه در ایران که حداقل هر شش ماه یکبار باید تسلیم شود.
  7. اظهار نظر درباره هرگونه پیشنهاد که ازطرف رئیس شورای عالی بیمه به آن ارجاع  میشود.
  8. انجام سایر وظایفی که این قانون برای آن تعیین نموده است .

فصل سوم – هیأت عامل

ماده ۱۸- هیأت عامل بیمه مرکزی ایران مرکب از رئیس کل و قائم مقام رئیس کل و معاونان بیمه مرکزی ایران خواهد بود.

ماده ۱۹- رئیس کل بیمه مرکزی ایران وقائم مقام او به پیشنهاد وزیر اموراقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیران و معاونان بیمه مرکزی ایران به پیشنهاد رئیس کل بیمه مرکزی ایران و موافقت وزیراموراقتصادی و  دارایی به موجب تصویبنامه هیأت وزیران منصوب می شوند.

ماده ۲۰- رئیس کل و قائم مقام رئیس کل بیمه مرکزی ایران برای مدت چهارسال منصوب می شوند و انتصاب مجدد آنان بلامانع است .

ماده ۲۱- رئیس کل بیمه مرکزی ایران بالاترین مقام اجرایی و اداری بیمه مرکزی ایران می باشد.

ماده۲۲- وظایف و اختیارات رئیس کل بیمه مرکزی ایران به شرح زیر است :

  • الف- نظارت در اجرای این قانون و آیین نامه های مربوط به آن .
  • ب – نمایندگی بیمه مرکزی ایران، در مقابل اشخاص و مؤسسات دولتی یا خصوصی و دادگاهها و سایر مراجع قضایی و غیر قضایی با حق توکیل و سازش اختیارات مندرج در ماده( ۳۵) قانون آیین دادرسی مدنی .
  • ج- تفویض قسمتی از اختیارات خود وحق امضا به قائم مقام و یا معاونان و یا رؤسا یا کارمندان و تعیین وظایف آنان .
  • د- تقدیم گزارش وضع حسابها و امور بیمه مرکزی ایران به مجمع عمومی .
  • ه – تقدیم گزارش عملیات و فعالیتهای مؤسسات بیمه در ایران به شورای عالی بیمه .

ماده ۲۳- در غیاب رئیس کل بیمه مرکزی ایران قائم مقام رئیس کل دارای کلیه اختیارات و وظایف قانونی او خواهد بود.

فصل چهارم – بازرسان

ماده ۲۴- بیمه مرکزی ایران دارای دو نفر بارزس که اطلاعات وتجارب کافی در امور بیمه و حسابداری داشته باشند خواهد بود که یک نفر از آنان از طرف وزیرامور اقتصادی و دارایی و دیگری از طرف وزیر بازرگانی پیشنهاد و با تصویب مجمع عمومی برای یک  سال تعیین خواهند شد انتخاب مجدد بارزسان بلامانع است .

ماده ۲۵- بازرسان حق دارند هر گونه اطلاعی را از بیمه مرکزی ایران بخواهند ولی حق دخالت مستقیم در امور بیمه مرکزی ایران را ندارند. رسیدگی به ترازنامه سالانه وظیفه اصلی بازرسان می باشد ترازنامه بیمه مرکزی ایران یک ماه قبل از تشکیل مجمع عمومی تسلیم بازرسان خواهد شد تا گزارش درباره آن تهیه و ضمن اظهار نظر به مجمع عمومی تسلیم کنند.

قسمت چهارم – مقررات مختلف :

ماده ۲۶- رئیس کل و سایر اعضای هیأت عامل در مدت تصدی خود نمی توانند عضویت شرکتها ومؤسسات بازرگانی را قبول نمایند و یا در سایر دستگاههای دولتی یا ملی سمتی داشته باشند.

تبصره – تدریس در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و قبول سمتهای غیر موظف در مؤسسات خیریه و اجتماعی و آموزشی بلامانع است .

ماده ۲۷- اسناد مالی و اوراق بهادار و چکهای بیمه مرکزی ایران با دو امضا معتبر خواهد بود.

ماده ۲۸ – بیمه مرکزی ایران مجاز خواهد بود که موجودیهای نقدی خود را به صورت حساب جاری و یا سپرده نزد بانک بیمه ایران نگاهداری نماید. یا براساس بودجه مصوب از محل سرمایه و ذخایر و اندخته های خود و صندوق تأمین خسارتهای بدنی تا مبلغ یکصد میلیون ریال در هر سال با تصویب هیأت عامل و مازاد برآن با تصویب مجمع عمومی به هرنوع عملیات دیگر از جمله خرید سهام و مشارکت در بانکها و شرکتهای دیگر با حق فروش و انتقال آنها که برای توسعه و پیشرفت وظایف بیمه مرکزی ضروری یا مفید باشد مبادرت نماید.

نکته : بانک بیمه ایران در بانک ملت ادغام گردیده است .

ماده ۲۹- اعضای شورای عالی بیمه و مشاورین و اعضای اداری و شورای عالی بیمه و افرادی که شورای عالی بیمه در اجرای وظایف خود به آنها مراجعه می کند و رئیس کل و سایر اعضای هیأت عامل و بازرسان و کلیه کارکنان بیمه مرکزی ایران باید از افشای اطلاعات محرمانه ای که در اجرای وظایف محوله به دست می آورند خودداری نمایند والا مشمول مقررات ماده (۵۸۲) قانون مجازات اسلامی خواهند بود.

ماده ۳۰- شرکت سهامی بیمه ایران عملیات خود را جز آنچه به موجب بندهای ۱و ۲و ۳و ۶و ۷ ماده (۵) این قانون جزء وظایف و اختیارات بیمه مرکزی ایران قرار داده شده است برطبق اساسنامه خود ادامه خواهد داد. وزارتخانه ها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها و هر مؤسسه دیگری که اکثریت سرمایه آن متعلق به دولت یا سازمانهای مزبور می باشد و یا تحت نظر دولت و یا سازمانهای مزبور اداره می شوند موظفند بیمه های خود را منحصرأ در شرکت سهامی بیمه ایران انجام دهند . این حکم شامل شرکت ملی نفت ایران ، شرکت ملی فولاد ، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، بانک مرکزی ایران، بانک ملی ایران، سازمان مرکزی گسترش و نوسازی صنایع ایران و بانک توسعه کشاورزی خواهد بود مگر آنکه مجمع عمومی هریک از این مؤسسات نسبت به بیمه آنها تصمیم دیگری اتخاذ نماید.

تبصره – دولت مکلف است ظرف چهار ماه از تاریخ تصویب این قانون اساسنامه جدید شرکت مزبور را برای تصویب کمیسیونهای دارایی و استخدام مجلسین تقدیم کند.

بخش دوم – بیمه گری

قسمت اول – مؤسسات بیمه

فصل اول – کلیات

ماده ۳۱- عملیات بیمه در ایران به وسیله شرکتهای سهامی عام ایرانی که کلیه سهام آنها با نام بوده و با رعایت این قانون و طبق قانون تجارت به ثبت رسیده باشند انجام خواهد گرفت .

  • تبصره ۱- فعالیت مؤسسات بیمه خارجی مشمول مقررات فصل چهارم این قانون خواهد بود.
  • تبصره ۲- تشخیص فعالیتهای که به آن عملیات بیمه اطلاق می شود با شورای عالی بیمه خواهد بود.

ماده ۳۲- تعداد سهامداران یک مؤسسه بیمه ایرانی نباید کمتر از ده شخص حقیقی یا حقوقی باشد.

ماده ۳۳- هر شخص حقیقی یا حقوقی نمی تواند بیش از ۲۰% سهام یک مؤسسه بیمه ایرانی را دارا باشد. نصاب ۲۰% شامل اقارب نسبی و سببی درجه یک از طبقه اول صاحب سهم نیز خواهد بود.

ماده ۳۴- احکام مواد ۳۱و ۳۲و ۳۳ شامل مؤسسات بیمه ای که صاحب سهم آن دولت یا بنیاد علوی است نمی شود.

نکته : نام بنیاد یاد شده بعد از انقلاب از بنیاد پهلوی به بنیاد علوی تغییر یافته است .

ماده ۳۵- واگذاری سهام مؤسسات بیمه ایرانی غیردولتی به اشخاص حقیقی یا حقوقی تبعه خارج تا ۲۰% با موافقت بیمه مرکزی ایران مجاز است و بیش از آن موکول به پیشنهاد بیمه مرکزی ایران و تأیید شورای عالی بیمه و تصویب هیئت وزیران خواهد بود در مورد اخیر انتقال سود سهام سهامداران خارجی در هرسال نباید از ۱۲% مجموع سرمایه پرداخت شده و سود انتقال نیافته سالهای قبل تجاوز کند.

تبصره – انتقال سهام مؤسسات بیمه ایرانی به دولتهای خارجی یا انتقال بیش از ۴۹% سهام آنها به اشخاص حقیقی یا حقوقی مطلقأ ممنوع است انتقال سهام بین سهامداران اتباع خارجی باید با موافقت قبلی بیمه مرکزی ایران  صورت گیرد.

ماده ۳۶- مؤسسات بیمه ایرانی با سرمایه حداقل یکصد میلیون ریال تشکیل می شود که باید ۵۰% آن نقدأ پرداخت شده باشد میزان ودیعه ای که عند الاقتضا برای هریک از رشته های بیمه در نظر گرفته خواهد شد در آیین نامه ای که از طرف بیمه مرکزی ایران تهیه و به تصویب شورای عالی بیمه می رسد تعیین خواهد شد.

ماده ۳۷- ثبت هر مؤسسه بیمه در ایران موکول به ارائه پروانه تأسیس که از طرف بیمه مرکزی ایران صادر می شود خواهد بود همچنین ثبت هرگونه تغییرات بعدی در اساسنامه و میزان سرمایه و سهام مؤسسات بیمه ای که به ثبت رسیده باشند موکول به ارائه موافقت بیمه مرکزی ایران می باشد.

فصل دوم – صدور پروانه

ماده ۳۸- برای انجام عملیات بیمه در تمام رشته ها یا رشته ای معین باید قبلأ طبق مقررات این فصل از بیمه مرکزی ایران پروانه تحصیل گردد برای تحصیل پروانه مذکور متقاضی باید مدارک و اطلاعات زیر را به بیمه مرکزی ایران تسلیم کند :

  1. اساسنامه مؤسسه .
  2. میزان سرمایه مؤسسه .
  3. صورت کامل اسامی شرکا و مدیران و تابعیت و تعداد سهام هریک از آنها.
  4. میزان سهام نقدی و غیرنقدی و نحوه پرداخت آنها.
  5. اسناد و مدارک و اطلاعات دیگری که بیمه مرکزی ایران برای احراز صلاحیت مالی و فنی مؤسسه و حسن شهرت مدیران لازم بداند.

ماده ۳۹- تقاضای صدور پروانه به بیمه مرکزی ایران تسلیم می شود بیمه مرکزی ایران مکلف است حداکثر ظرف مدت شصت روز از تاریخ تسلیم آخرین مدارک و

اطلاعات خواسته شده با رعایت مفاد بند (۱) ماده (۱۷) نظر مجمع عمومی را اعم از قبول یا رد تقاضا کتبأ به متقاضی اعلام نماید. هرگاه متقاضی نسبت به نظر اعلام شده اعتراض داشته باشد می تواند ظرف ۳۰ روز اعتراض خود را به هیئت وزیران تسلیم نماید. نظری که هیئت وزیران اتخاذ نماید قطعی خواهد بود.

فصل سوم – ابطال پروانه

ماده ۴۰- پروانه بیمه برای تمام رشته ها و یا رشته های معینی در موارد زیر پس از موافقت شورای عالی بیمه با تصویب مجمع عمومی بیمه مرکزی ایران ابطال خواهد شد.

  1. در صورت تقاضای دارنده پروانه .
  2. در صورتی که مؤسسه بیمه تایک سال پس ازصدور پروانه عملیات خودرا شروع نکرده باشد.
  3. در مواردی که به تشخیص بیمه مرکزی ایران وضع مالی مؤسسه بیمه طوری باشد که نتواند به تعهدات خود عمل نماید یا بر بیمه مرکزی ایران ثابت گردد که ادامه فعالیت مؤسسه به زیان بیمه شدگان و بیمه گذاران و یا صاحبان حقوق آنهاست .

ماده ۴۱- در مواردی که مؤسسه برخلاف اساسنامه خود یا قوانین و مقررات بیمه رفتار کند به پیشنهاد بیمه مرکزی ایران و تصویب شورای عالی بیمه به طور موقت از قبول بیمه در رشته های معین ممنوع خواهد شد.

ماده ۴۲- در صورتی که پروانه مؤسسه بیمه ای طبق ماده (۴۰) باطل گردد مؤسسه مزبور می تواند ظرف سی روز به هیئت وزیران مراجعه و لغو تصمیم متخذه را در خواست کند . نظرهئیت وزیران قطعی است .

ماده ۴۳- صدور یا لغو پروانه مؤسسه بیمه و اطلاعاتی  که از لحاظ حفظ منافع بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنها لازم باشد به هزینه خود مؤسسه بیمه توسط بیمه مرکزی ایران در روزنامه رسمی کشور و یکی از روزنامه های  کثیر الانتشار تهران و در صورتی که مؤسسه بیمه در شهر یا شهرهای دیگر شعبه یا نمایندگی داشته باشد در یکی از روزنامه های آن شهرها نیز در دو نوبت به فاصله یک ماه آگهی خواهد شد.

ماده ۴۴- در صورتی که پروانه مؤسسه بیمه ای برای یک یا چند رشته به طور دائم لغو شود بیمه مرکزی ایران با تصویب شورای عالی بیمه کلیه سوابق و اسناد مربوط به حقوق و تعهدات  پرتفوی (Portefeuille)  مؤسسه مزبور را به شرکت سهامی بیمه ایران انتقال خواهد داد و یا ترتیب خاص دیگری را که متضمن منافع بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنها باشد خواهد داد.

فصل چهارم – مقررات مربوط به مؤسسه بیمه خارجی

ماده ۴۵ – از تاریخ تصویب این قانون شروع فعالیت مؤسسات بیمه خارجی در ایران موکول به پیشنهاد بیمه مرکزی ایران و تأیید شورای عالی بیمه و تصویب هیئت وزیران خواهد بود.

ماده ۴۶- مؤسسات بیمه خارجی باید طبق آیین نامه ای که به پیشنهاد بیمه مرکزی ایران به تصویب شورای عالی بیمه می رسد مبلغی برای هریک از دو رشته بیمه های زندگی و سایر انواع بیمه نزد بیمه مرکزی ایران تودیع نمایند. مبلغ این ودیعه در هریک از دو مورد مذکور از پانصد هزار دلار یا معادل آن از ارزهای مورد قبول بانک مرکزی ایران کمتر نخواهد بود. هریک از مؤسسات بیمه خارجی باید درآمدهای خودرا سال به سال  به ودیعه مزبور اضافه کند تا در هر مورد مبلغ ودیعه حداقل به دو برابر مبلغ مصوب شورای عالی بیمه برسد. افزایش ودیعه مازاد بر مبالغ فوق اختیاری است .

ماده ۴۷- انتقال درآمد مؤسسات بیمه خارجی پس از تکمیل ودیعه مذکور در ماده (۴۶) به خارج بلامانع خواهد بود مشروط براینکه رقم انتقالی در هر سال از ۱۰% مبلغی که به عنوان ودیعه در نزد بیمه مرکزی ایران است تجاوز ننماید.

تبصره –  ترتیب انتقال درآمد مازاد بر ودیعه به مأخذ ۱۰% در سال مذکور دراین ماده موکول به پیشنهاد بیمه مرکزی ایرا ن و تأیید شورای عالی بیمه و تصویب هیئت وزیران خواهد بود.

ماده ۴۸- مؤسسات بیمه خارجی که درایران کار می کنند باید نماینده ای که در ایران مقیم و دارای اختیارات لازم برای اداره کردن تمام کارهای مؤسسه در ایران و انجام تعهدات از طرف مؤسسه بیمه اصلی باشد معرفی نمایند. نماینده مذکور مسؤول کلیه عملیات مؤسسه بیمه اصلی در ایران خواهد بود و باید دارای اختیارنامه ای باشد که ضمن آن حدود اختیارات او مشخص گردیده و حق انتخاب نماینده مجاز یا قائم مقام به جای خود به او داده شده باشد. نمایند مزبور موظف است کلیه بیمه های منعقد شده در ایران را شخصأ یا به وسیله قائم مقام یا نماینده مجاز خود بدون اینکه تصویب مؤسسه بیمه اصلی لازم باشد امضا نماید و بتواند در دعاوی خوانده یا خواهای قرارگیرد و حق توکیل و سازش داشته باشد .

ماده ۴۹- نماینده مؤسسات بیمه خارجی فقط تا حدودی که از مؤسسه بیمه اصلی اختیار دارد اقدام به بیمه در ایران خواهد نمود و در صورتی که درهریک از رشته های بیمه از مؤسسه بیمه اصلی سلب اجازه بیمه کردن به طور موقت یا دائم بشود و یا مؤسسه بیمه اصلی از نماینده خود جزئأ یا کلأ سلب اختیار کند باید مراتب را کتبأ به بیمه مرکزی ایران اطلاع دهد.

ماده ۵۰ – مؤسسات بیمه خارجی علاوه بر مقررات این قانون و آیین نامه های اجرایی مربوط مشمول مقررات عمومی مربوط به شرکتها و مؤسسات خارجی نیز خواهند بود.

قسمت دوم – انحلال و ورشکستگی :

ماده ۵۱- در صورتی که ورشکستگی یک مؤسسه بیمه اعلام بشود دادگاه مکلف است قبل از اتخاذ هرگونه تصمیم ، نظر بیمه مرکزی ایران را جلب نماید. بیمه مرکزی ایران از تاریخ وصول استعلام دادگاه باید ظرف ۱۵ روز نظریه خودرا کتبأ به دادگاه اعلام دارد. دادگاه با توجه به نظریه بیمه مرکزی ایران تصمیم مقتضی اتخاذ خواهد کرد.

ماده ۵۲- ابطال  پروانه یک مؤسسه بیمه برای کلیه عملیات بیمه ای از موارد انحلال مؤسسه است و در این صورت مفاد ماده (۴۴) این قانون اجرا خواهد شد.

ماده ۵۳- تصفیه مؤسسه بیمه ورشکسته طبق قانون تجارت به عمل می آید . در نقاطی که اداره تصفیه امور ورشکستگی وجود ندارد دادگاه بیمه مرکزی ایران را به عنوان قائم مقام اداره تصفیه تعیین می نماید و در حوزه دادگاه های عمومی و انقلاب  که اداره تصفیه در آنجا تأسیس گردیده است اراده تصفیه یا معاونت بیمه مرکزی ایران امر تصفیه را انجام خواهد داد.

قسمت سوم – انتقال عملیات و ادغام :

ماده ۵۴- مؤسسات بیمه می توانند با موافقت بیمه مرکزی ایران و تصویب شورای عالی بیمه تمام یا قسمتی از پرتفوی (Portefeuille) خود را با کلیه حقوق و تعهدات ناشی از آن به یک یا چند مؤسسه بیمه مجاز دیگر واگذار کنند.

ماده ۵۵- تقا ضای انتقال پرتفوی یک مؤسسه بیمه به مؤسسات دیگر بیمه دوبار به فاصله ده روز در روزنامه رسمی کشور و دریکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران و عند اللزوم در یکی از روزنامه های محلی به هزینه متقاضی از طرف بیمه مرکزی ایران آگهی خواهد شد.

ماده ۵۶- پس از انقضای سه ماه از تاریخ آخرین آگهی بیمه مرکزی ایران در صورت حصول اطمینان از اینکه در این انتقال هیچ یک از حقوق بیمه شدگان و بیمه گذاران و صاحبان حقوق آنها تضییع نخواهد شد موافقت خود را با انتقال پرتفوی کتبأ به مؤسسه بیمه متقاضی اعلام خواهد داشت .

ماده ۵۷- در صورت موافقت بیمه مرکزی ایران با انتقال پرتفوی این انتقال برای کلیه بیمه شدگان و بیمه گذاران و صاحبان حقوق آنها از تاریخ انتقال معتبر خواهد بود.

ماده ۵۸- یک یا چند مؤسسه بیمه می توانند با رعایت مواد (۵۵و ۵۶و ۵۷ ) با موافقت بیمه مرکزی ایران و تصویب شورای عالی بیمه در یک مؤسسه بیمه دیگر ادغام شوند.

ماده ۵۹- بیمه مرکزی ایران به منظور حفظ حقوق بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنها یا به ملاحظات اقتصادی و حمایت امر بیمه می توانند با تأیید شورای عالی بیمه و تصویب مجمع عمومی بیمه مرکزی ایران مؤسسات بیمه ای را که وضع مالی یا اداری آنها رضایت بخش نیست مکلف نماید که در یکی از مؤسسات بیمه دیگری که موافق باشند ادغام شوند و در صورتی که ادغام صورت نگیرد پروانه مؤسسه ای که وضع مالی یا اداری آن رضایت بخش نیست طبق مقررات این قانون لغو خواهد شد. تصمیم بیمه مرکزی ایران علاوه بر ابلاغ کتبی به مؤسسات مورد نظر در روزنامه رسمی کشور ودر یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران و عنداللزوم دریکی از روزنامه های محلی به اطلاع عموم خواهد رسید.

قسمت چهارم – مقررات مختلف :

ماده ۶۰- اموال مؤسسات بیمه همچنین ودایع مذکوردر مواد (۳۶و۴۶) تضمین حقوق و مطالبات بیمه گذاران ، بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنان است و در صورت انحلال یا ورشکستگی مؤسسه بیمه ، بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنان نسبت به سایر بستانکاران حق تقدم دارند. در میان رشته های مختلف بیمه حق تقدم با بیمه عمر است .

مؤسسات بیمه نمی توانند بدون موافقت قبلی بیمه مرکزی ایران اموال خود را صلح حقوق نمایند و یا به رهن واگذارکنند و یا موضوع هر نوع معامله با حق استرداد قراردهند. دفاتر اسناد رسمی موظفند هنگام انجام این قبیل معاملات موافقتنامه بیمه مرکزی ایران را مطالبه و مفاد آن را در سند منعکس کنند.

ماده ۶۱- مؤسسات بیمه موظفند اندوخته های فنی و قانونی نگهدارند و در حسابهای خود نحوه به کارافتادن آنها را به طور مشخص منعکس نمایند. انواع اندوخته های فنی و قانونی برای هریک از رشته های بیمه و میزان و طرز محاسبه همچنین ترتیب به کارانداختن این اندوخته ها و نحوه ارزیابی اموال منقول و غیرمنقول که نماینده اندوخته های مؤسسات بیمه است از طرف شورای عالی بیمه تعیین خواهد شد.

ماده ۶۲- کلیه مؤسسات بیمه موظفند ترازنامه و حسابهای سودوزیان خودرا طبق نمونه ای که از طرف بیمه مرکزی ایران تهیه و به تصویب شورای عالی بیمه می رسد تنظیم نمایند و پس از تصویب نسخه ای از آن را برای بیمه مرکزی ایران ارسال دارند.

ماده ۶۳- مؤسسات بیمه موظفند ترازنامه خودرا در روزنامه رسمی کشور و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران درج نمایند.

ماده ۶۴- اشخاصی که در ایران یا در خارجه به علت ارتکاب جنایت یا دزدی یا خیانت در امانت یا کلاهبرداری یا صدور چک بی محل یا اختلاس یا معاونت در یکی از جرایم فوق محکوم شده باشند و ورشکستگان به تقصیر نمی توانند جزو مؤسسین یا مدیران مؤسسات بیمه باشند. همچنین واگذاری نمایندگی به این اشخاص و اشتغال به دلالی از طرف آنها ممنوع است

ماده ۶۵- در صورتی که به حکم دادگاه مسلم شود که ورشکستگی مؤسسه بیمه به علت تقصیر و تقلب مدیر یا مدیران بوده است در صورت عدم تکافوی دارایی مؤسسه مدیران متضامأ مسئوول پرداخت طلب بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنان خواهند بود.

ماده ۶۶- عرضه بیمه جز به وسیله اشخاص زیر ممنوع است :

  1. مؤسسات بیمه .
  2. نمایندگان بیمه .
  3. دلالان رسمی  بیمه .

تبصره – هرکارمند یا نماینده بیمه که اقدام به عرضه بیمه نماید باید دارای کارت شناسایی از طرف مؤسسه بیمه مربوط باشد . نام دلال رسمی یا نماینده بیمه که بیمه نامه وسیله او عرضه شده است باید در بیمه نامه ذکر شود.

ماده ۶۷- مؤسسات بیمه و نمایندگان و دلالان رسمی بیمه مسئوول جبران خساراتی می باشند که در اجرای وظایفشان به سبب تقصیر ویا مسامحه آنها یا کارکنانشان به دیگران وارد آید.

ماده ۶۸- پروانه دلالی رسمی بیمه به وسیله بیمه مرکزی ایران صادر خواهد شدو آیین نامه دلالان رسمی بیمه به پیشنهاد بیمه مرکزی ایران به تصویب شورای عالی بیمه خواهد رسید.

ماده ۶۹- هر مؤسسه بیمه در رشته یا رشته های معینی که پروانه بیمه ندارد رأسأ و یا به وسیله نمایندگان خود قبول بیمه نماید مکلف به جبران خسارت زیان دیده خواهد بود.

تبصره – هر شخص حقیقی یا حقوقی که بدون داشتن پروانه از مؤسسه بیمه تحت عنوان نمایندگی بیمه برای هریک از رشته ها قبول بیمه نماید به مجازات مقرر در ماده (۲۳۸) قانون مجازات عمومی محکوم خواهد شد.

ماده ۷۰- بیمه های زیر باید منحصرأ به وسیله مؤسسات بیمه ای که براساس این قانون اجازه فعالیت دارند انجام گیرد:

  • الف – بیمه اموال منقول یا غیرمنقول موجود در ایران .
  • ب – بیمه حمل و نقل کالای وارداتی که قرارداد خرید آن در ایران منعقد می شود یا اعتبار اسنادی آن در ایران باز شده است .
  • ج – بیمه مربوط به کارگران و مستخدمین خارجی به استثنای بیمه عمر و حوادث شخصی در مدت اقامت در ایران .
  • د – بیمه مربوط به ایرانیان مقیم ایران .

تبصره – تجهیزات نظامی مورد نیاز وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح که فاقد امکان ساخت در داخل کشور بوده و فروشندگان آن تجهیزات حمل و نقل کالاهای مورد معامله را انحصارأ توسط بیمه های کشور فروشنده بیمه می نمایند، با پیشنهاد وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و تأیید بیمه مرکزی ایران و موافقت وزیر اموراقتصادی و دارایی از شمول بند (ب ) این ماده مستثنی است .

ماده ۷۱- کلیه مؤسسات بیمه که درایران فعالیت می نمایند باید ۵۰% در رشته  بیمه های زندگی و ۲۵% در سایر رشته ها از معاملات بیمه ای مستقیم خود را نزد بیمه مرکزی ایران بیمه اتکایی نمایند. بیمه مرکزی ایران مکلف است  با توجه به ظرفیت قبولی هریک از مؤسسات بیمه ای که در ایران کار می کنند تمام یا قسمتی از بیمه اتکایی مجدد سهمیه اتکایی اجباری دریافتی را در صورت تساوی شرایط به آنها واگذار نماید.

تبصره – آنچه مؤسسات بیمه به عنوان اتکایی قبول می کنند از شمول این ماده خارج است .

ماده ۷۲- نحوه واگذاری بیمه اتکایی اجباری و میزان کارمزد و مشارکت درسود آن برای هر رشته بیمه به وسیله شورای عالی بیمه تعیین خواهد شد.

ماده ۷۳- مؤسسات بیمه که در ایران فعالیت می کنند موظف خواهند بود معادل ۳۰% از مازاد سهمیه بیمه اتکایی اجباری از معاملات مستقیم خود را با همان شرایطی که در خارج بیمه اتکایی می نمایند به بیمه مرکزی ایران واگذار کنند. در صورتی که بیمه مرکزی ایران به هرعلت از قبول آن استنکاف بنماید مؤسسات مزبور مجاز خواهند بود در خارج از ایران بیمه اتکایی نمایند. انتقال ارز بابت این ۳۰% موکول به ارائه اجازه بیمه مرکزی ایران خواهد بود.

ماده ۷۴- مؤسسات بیمه اعم از ایرانی یا خارجی که تاتاریخ تصویب این قانون به موجب مقررات قبلی به ثبت رسیده اند و مشغول فعالیتهای بیمه ای می باشند برای رشته هایی که در آن فعالیت می کنند احتیاج به کسب پروانه جدید نخواهند داشت ولی در هر حال موظفند ظرف هجده ماه از تاریخ تصویب این قانون وضع خودرا با مقررات این قانون تطبیق دهند در غیر این صورت پروانه آنها لغو خواهد شد. شورای عالی بیمه می تواند با توجه به دلایل و مقتضیات این مدت را یکبار تمدید نماید.

ماده ۷۵- مؤسسات بیمه که درایران کار می کنند عضو سندیکای بیمه گران ایران شناخته می شوند اساسنامه این سندیکا به وسیله بیمه مرکزی ایران با جلب نظر اعضای سندیکا تدوین می شود و حداکثر ظرف شش ماه پس از تشکیل بیمه مرکزی ایران به تصوب شورای عالی بیمه خواهد رسید.

ماده ۷۶ – مؤسسات بیمه که درایران فعالیت می نمایند ملزم به رعایت دستورات بیمه مرکزی ایران که در حدود این قانون و آیین نامه های اجرایی آن صادر می شود خواهند بود.

ماده ۷۷ – کلیه قوانین و مقررات مغایر با این قانون از تاریخ تصویب این قانون ملغی است . این قانون با آخرین اصلاحات ویرایش شده است.

منبع : مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی