آیین نامه راهنمایی و رانندگی

هیئت‎ وزیران در جلسه مورخ ۱۸/۳/۱۳۸۴ بنا بـه پیشنهاد مشترک وزارتخانه‎هـای راه و ترابری و کشور و به استناد بند (۴) ماده(۱۸) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ـ مصوب ۱۳۸۰ ـ آیین‏نامه راهنمایی و رانندگی را به شرح زیر تصویب نمود:

فصل اول ـ تعریف‏ها

ماده ۱ـ اصطلاحاتی که در این آیین‏نامه، دستورالعمل‏ها و پیوست‏هـای مربوط به‏کار رفته‏اند، دارای معانی مشروح زیر می‏باشند:

۱ـ آزادراه:

آزادراه به راهی گفته می‏شود

که حداقل دارای دو خط اتومبیل‏ رو و یک شانه حداقل به عرض سه متر برای هر طرف رفت و برگشت بوده

و دو طرف آن به نحوی محصور بوده و در تمام طول آزادراه از هم کاملاً مجزا باشد

و ارتباط آنها با هم تنها به‏وسیله راه‏های فرعی که از زیر یا بالای آزادراه عبور کند تأمین شود و هیچ راه دیگری آن را قطع نکند.

۲ـ ابطال گواهی‏نامه:

سلب اعتبار قانونی گواهی‏نامه رانندگی.

۳ـ اتومبیل:

هر نوع خودرو که لااقل دارای دو چرخ در جلو و دو چرخ دیگر در عقب بوده و برای حمل بار یا انسان به کار رود.

۴ـ اتومبیل آموزشی:

خودرویی است که برای آموزش رانندگی اختصاص داده شده

و باید دارای دو پدال کلاچ و دو پدال ترمز، دو آیینه، تابلوی ویژه روی سقف و علایم مشخص روی بدنه

و متعلق و یا تحت پوشش یکی از آموزشگاه‏های مجاز آموزش رانندگی باشد.

۵ـ اتومبیل مدارس:

خودرویی جمعی است که برای رفت و آمد دانش‏ْآموزان مدارس اختصاص داده شده است و دارای رنگ و علایم مشخص‏کننده می‏باشد.

۶ـ ارتفاع چراغ:

فاصله مرکز چراغ خودرو بدون بار یا مسافر تا کف راه.

۷ـ اعتبار برگ معــاینه فنی: زمــان درج شده در متن برگ معـاینه فنی وسیله‏نقلیه است.

۸ـ اوراق کردن وسیله‏نقلیه: عبارت است از جداکردن قطعات اصلی وسیله‏نقلیه، امحای شماره‏های شناسایی (در مورد شاسی به صورت برش) و بریدن سقف یا ستون‏های اتاق و یا پرس اتاق آن و فک و اخذ پلاک‏ها و ابطال اسناد مربوط.

۹ـ ایستادن: ایست وسیله‏نقلیه در زمان کوتاه.

۱۰ـ ایستادن ممنوع (توقف مطلقاً ممنوع): ایست وسیله‏نقلیه برای هر مدت ممنوع است.

۱۱ ـ بارکش: هر نوع خودرویی که برای حمل بار ساخته شده است و دارای انواع زیر است:

الف ـ کامیون: وسیله‎نقلیه موتوری باری که قسمت بارگیر آن به صورت پیوسته به‏کشنده متصل است. کامیون‏ها به طور کلی با وضعیت حداقل دو محور وجود داشته و ظرفیت حمل ۶ تن بار و بیشتر دارند.

الف ـ ۱: کامیون اتاق‏دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۵/۱ متر باشد.

الف ـ ۲ـ کامیون لبه‏دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۸۰ سانتیمتر باشد.

الف ـ ۳ـ کامیون تیغه‏دار: کامیونی که قسمت بار آن به وسیله تیغه‏ای طولی به دو نیمه مساوی تقسیم شده باشد.

الف ـ ۴ـ کامیون کفی: کامیونی که قسمت بار آن دیواره نداشته باشد.

الف ـ ۵ ـ کامیون سقف‏دار (مسقف): کامیونی که قسمت بار آن به صورت محفظه سرپوشیده ساخته شده است.

الف ـ ۶ ـ کامیون یخچال‏دار: کامیون سقف‏داری که قسمت بار آن دارای تجهیزات سردکننده باشد.

الف ـ ۷ـ کامیون تانکر (باری مخزنی): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده است.

الف ـ ۸ ـ کامیون بونکر: کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع جامدات شکل‏پذیر (فله) ساخته شده است.

الف ـ ۹ـ کامیون مخلوط‏کن (میکسر): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و دارای دستگاه مخلوط‏کن باشد.

الف ـ ۱۰ ـ کامیون کمپرسی: کامیون اتاق‏داری که تخلیه بار آن به وسیله دستگاه کمپرس انجام می‏شود.

الف ـ ۱۱ ـ کامیونت: به دو صورت زیر وجود دارد:

۱۱ ـ ۱ـ خودروی ون باربری: وسیله‏نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله‏نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از ۵/۳ تن تا کمتر از ۵ تن است.

۱۱‌ـ ۲ـ لوری: وسیله‎‏نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله‏نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از ۵ تن تا کمتر از ۶ تن است.

الف ـ ۱۲ـ کشنده: وسیله‏نقلیه‏ایست که یدک و یا نیمه‏یدک را به دنبال خود کشیده و به حرکت در می‏آورد.

الف ـ ۱۳ ـ وانت دوکابین: وسیله‎نقلیه موتوری دومنظوره که اتاق راننده و سرنشینان و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه باشد و برای حمل بار و اشخاص به کار می‏رود.

الف ـ ۱۴ ـ وانت یک کابین: وسیله‎نقلیه موتوری که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و برای حمل بار ساخته شده و مجموع وزن خودرو و ظرفیت حمل بار آن کمتر از ۵/۳ تن است.

ب ـ تریلر (یدک): عبارت از وسیله‎نقلیه است که با یک وسیله‎نقلیه موتوری کشیده می‏شود.

پ ـ نیمه تریلر (نیمه یدک): عبارت از یدکی است که به یک وسیله‎نقلیه دیگر به‎طوری متصل می‏گردد که بخشی از وزن بار آن به وسیله کامیون یا کامیون‏های کشنده حمل می‏شود.

۱۲ ـ برگ یا برچسب معاینه فنی: گواهی انجام معاینه فنی که از سوی ستادهای معاینه فنی خودرو یا مراکز فنی مجاز صادر و برگه به درخواست‏کننده تحویل و برچسب به سمت راست شیشه جلو الصاق می‏گردد.

۱۳ ـ بزرگراه: راهی است که حداقل دارای دو خط عبور در هر طرف بوده و ترافیک دو طرف آن به وسیله موانع فیزیکی از هم جدا شده باشد و به طور معمول دارای تقاطع‏های غیرهمسطح است. بزرگراه می‏تواند تعداد معدودی تقاطع همسطح کنترل شده داشته باشد.

۱۴ ـ پلاک: قطعه فلزی است با ابعاد، طرح و رنگ‏های زمینه مختلف که شماره روی آن حک می‏شود و انواع آن عبارتند از: شخصی، دولتی، عمومی، سیاسی، سرویس، کنسولی، نظامی ـ انتظامی، تعمیری، گذرموقت، بین‏المللی، ترانزیت، کشاورزی ـ عمرانی و ویژه.

۱۵‌ـ پلاک غیرمجاز: پلاک‏های غیرمجاز عبارتند از:

الف ـ پلاکی که به موجب آگهی قبلی معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، که از این پس در این آیین‏نامه به اختصار راهنمایی و رانندگی گفته می‏شود، باید تجدید گردد.

ب ـ پلاکی که در کشور خارجی روی وسیله‏نقلیه نصب شده و پس از ورود به ایران با وجود سپری شدن مدت اعتبار آن تعویض نشده باشد.

پ ‌ـ پلاک بین‏المللی که برای مسافرت با اتومبیل به خارج از کشور از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به اتومبیل‏های پلاک داخلی داده می‏شود و استفاده از آن در کشور ممنوع است.

ت ـ پلاکی که اشخاص در ارقام و مشخصات اولیه آن تغییر ایجاد کنند و یا پلاک وسیله‎نقلیـه دیگــری بـه یک وسیلــه‎نقلیه الصـاق گردد و یا برای آن پلاک تقلبی بــه‏کار برده شود.

ث ـ پلاک دست ساز و دست نوشته‏ای که بدون مجوز راهنمایی و رانندگی به‏کار برده می‏شود.

ج ـ پلاک خودرویی که با اعلام مراجع صلاحیت‏دار فرسوده اعلام می‏شود.

۱۶ـ پلیس راه: واحدهایی از راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که نظارت و کنترل بر اجرای قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در جاده‏های کشور دارند.

۱۷ـ پلیس مدرسه: دانش‏آموز آموزش دیده‏ای که با لباس ویژه و تجهیزات تعیین شده از طرف مسئولین مدرسه برای عبور ایمن دانش‏آموزان از عرض سواره‏رو راه‏ها مأمور می‏گردد.

۱۸ ـ پیاده: شخصی غیرسوار که بدون استفاده از هیچ نوع وسیله نقلیه موتوری یا غیرموتوری حرکت می‏نماید و یا مبادرت به جابه‏جایی کالسکه، چرخ دستی، جامه‏دان، سبدهای چرخ‎دار و مانند آن می‏نماید.

۱۹ ـ پیـاده‏رو: بخـشی جـداشـده از خیابان که در امتداد آن واقع‌شده و برای عبور و مرور پیادگان اختصاص یافته است.

۲۰ـ پیچ (قوس افقی): انحراف مستقیم راه در سطح افق.

۲۱ ـ ترافیک (شدآمد): آمدوشد وسایل نقلیه و اشخاص و حیوانات در راه‏ها.

۲۲ـ تراموا (قطار خیابانی): قطاری شهری است که به طور معمول در خطوط ریلی واقع در سطح سواره‏رو وسایل نقلیه دیگر حرکت می‏نماید.

۲۳ ـ تقاطع: محدوده‏ای است که در آن دو یا چند مسیر به صورت همسطح یا غیرهمسطح با یکدیگر تلاقی می‏کنند.

۲۴ ـ توقف: ایست وسیله‎نقلیه در زمان طولانی بدون حضور راننده.

۲۵ ـ توقف‏سنج (پارکومتر): دستگاهی است که با انداختن سکه یا پرداخت حق توقف، استفاده از کارت‏های اعتباری یا روش‏های دیگر، اجازه توقف را در زمان معین به‏خودرو می‏دهد.

۲۶ ـ توقف ممنوع (پارکینگ ممنوع): توقف وسیله‎نقلیه ممنوع است، جز برای سوار و پیاده کردن، مشروط به استقرار راننده در پشت فرمان.

۲۷ ـ توقیف گواهی‏نامه رانندگی: اخذ و ضبط گواهی‏نامه رانندگی و محروم نمودن موقت دارنده از مزایای قانونی آن.

۲۸ ـ جاده: راه خارج از شهر برای عبور و مرور.

۲۹ ـ جاده اصلی: راهی است که در برخورد با راه دیگر به طور معمول عریض‏تر است و با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، اصلی تلقی می‏گردد.

۳۰ـ جاده خصوصی: راهی که اشخاص یا مؤسسات برای کاربرد شخصی ساخته‏اند و استفاده دیگران از آن منوط به اجازه مالک است.

۳۱ ـ جاده فرعی: راهی که از راه اصلی منشعب شده و یا به آن می‎پیوندد و به‏طور معمول کم عرض‏تر است و با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، فرعی تلقی می‏شود.

۳۲ ـ چراغ توقف (چراغ ترمز): عبارت از چراغ‏هایی است که هنگام به کاربردن ترمز پایی برای کاهش سرعت یا توقف به کار می‏رود تا توجه لازم را به استفاده‏کنندگان از راه در پشت سر وسیله‏نقلیه بدهد.

۳۳ ـ چراغ جانبی جلو (چراغ‏های کوچک جلو): عبارت از چراغ‏هایی است که حضور وسیله‎نقلیه و عرض آن را از سمت جلو نشان می‏دهد.

۳۴ ـ چراغ جانبی عقب (چراغ‏های کوچک عقب): عبارت از چراغ‏هایی است که حضور وسیله‎نقلیه و عرض آن را از سمت عقب نشان می‏دهد.

۳۵ ـ چراغ جانبی وسایل نقلیه طویل: عبارت از چراغ‏هایی است که در امتداد طول وسایل نقلیه طویل به کار می‏رود تا رانندگان وسایل نقلیه دیگر قادر به تشخیص طول آن شوند. این چراغ‏ها برای هر دو طرف در نظر گرفته شده و در قسمت عقب قرمز رنگ و در قسمت جلو زرد رنگ می‏باشند و در حدود هر ۳ متر از طول وسیله نقلیه نصب می‏شوند.

۳۶ ـ چراغ دنده عقب: عبارت از چراغی است که راننده وسیله‎نقلیه به کار می‏برد تا راه را به طرف عقب وسیله‎نقلیه روشن کرده و به این ترتیب به دیگر استفاده‏کنندگان از راه اخطار نماید که وسیله‎نقلیه در حال راندن به عقب بوده و یا می‏خواهد به عقب براند.

۳۷ـ چراغ رانندگی (نوربالا): عبارتست از چراغ‏هایی که جلوی وسیله‎نقلیه را تا فاصله دور روشن می‏کند.

۳۸ ـ چراغ راهنما: عبارت از چراغی است که راننده وسیله‎نقلیه به کار می‏برد تا به دیگر استفاده‏کنندگان از راه اخطار نماید که راننده قصد تغییر جهت به راست و یا چپ، گردش و یا توقف را دارد.

۳۹ـ چراغ عبور (نور پایین): عبارتست از چراغ‏هایی که جلو وسیله‎نقلیه را در فاصله نزدیک روشن می‏کند و موجب خیره شدن چشم یا ناراحتی رانندگانی که از طرف مقابل می‏آیند و دیگر استفاده‏کنندگان از راه نخواهد شد.

۴۰ـ چراغ مه: عبارت از چراغی است که در اتومبیل نصب شده و برای بهتر دیدن راه در هنگام مه و برف و باران سیل‏آسا و گرد وغبار و مانند آن به کار می‏رود.

۴۱ ـ چرخ فلزی: چرخی است که محل تماس آن با سطح زمین فلزی باشد.

۴۲ ـ حریم تقاطع: محدوده‏ای است در تقاطع راه‏ها که به منظور سهولت حرکت و ایمنی تردد اختصاص می‏یابد.

۴۳ ـ حق تقدم عبور: اولویت حق عبور وسیله‏نقلیه‏ای نسبت به وسایل نقلیه دیگر یا نسبت به پیادگان و بالعکس.

۴۴ـ خط ایست: خط‏کشی عرضی است که در ورودی تقاطع و به منظور تعیین مرز توقف وسایل نقلیه پیش از گذرگاه پیاده بر سطح راه ترسیم می‏شود.

۴۵ ـ خط تغییر سرعت: نوعی خط عبور که خودروهای ورودی به مسیر اصلی یا خروجی از آن می‏توانند در طول آن، سرعت خود را برای همگرایی و یا واگرایی با جریان ترافیک افزایش یا کاهش دهند.

۴۶ ـ خط عبور: بخشی از سواره‏رو است که در طول مسیر، به عبور یک ستون وسیله‎نقلیه اختصاص یافته و با خط‏کشی حدود آن مشخص می‏گردد. یک راه می‏تواند در هر جهت یک یا چند خط عبور داشته که این خط‏های عبور از سمت راست به چپ از شماره یک به بالا شماره‏گذاری می‏شوند.

۴۷ـ خط عبور دوچرخه: عبارتست از مسیر ویژه دوچرخه در سطح معابر که با تابلو، خط‏کشی و یا رنگ حدود آن مشخص می‏گردد.

۴۸ ـ خط کمکی: خط عبوری است که به منظور تغییر سرعت، انجام حرکات گردشی و یا افزایش ظرفیت راه، در کنار خط عبور ایجاد می‏شود.

۴۹ـ خط ویژه: مسیری است که به وسیله خط‏کشی با رنگ متفاوت از خطوط دیگر و یا علایم و یا موانعی از بقیه مسیرها مشخص گردیده و برای عبور و مرور یک یا چند نوع وسیله‎نقلیه اختصاص دارد.

۵۰ ـ خم (قوس عمودی): انحراف مسیر مستقیم راه در سطح قائم.

۵۱ ـ خودرو: هر نوع وسیله‎نقلیه قابل حرکت در راه‏ها که نیروی محرکه آن از موتور باشد، به استثنای وسایل نقلیه ریل‏رو و عبارتند از:

الف ـ سواری: خودرویی است که برای حمل انسان ساخته شده و ظرفیت آن با راننده حداکثر ۶ نفر است.

ب ـ سواری استیشن (سفری): نوعی خودروسواری است که فضای بار با فضای سرنشین یکسره باشد و ظرفیت آن با راننده حداقل ۷ و حداکثر ۹ نفر است.

پ ـ سواری‏‎کار: اتومبیلی است دو دیفرانسیل کمک‏دار با اتاق جدا از شاسی یا اتومبیلی که ظرفیت آن با راننده بین ۱۰ تا ۱۵ نفر باشد.

ت ـ اتوبوس: هر نوع وسیله‎نقلیه موتوری مسافربری که ظرفیت آن با راننده و کمک‏راننده ۲۷ نفر یا بیشتر باشد.

ث ـ اتوبوس برقی: اتوبوسی که نیروی محرکه آن به وسیله باتری یا نیروی برق تامین می‏شود.

ج ـ اتوبوس دو طبقه: وسیله‎نقلیه موتوری مسافربری که قسمت حمل مسافر آن در دو طبقه جداگانه روی هم و با یک سازه مشترک بوده و ظرفیت آن با راننده حداقل ۲۷ نفر است.

چ ـ مینی‏بوس: خودروی مسافربری است که ظرفیت آن با راننده بین ۱۶ تا ۲۶ نفر می‏باشد.

ح ـ تراکتور: نوعی خودرو است که برای کارهای کشاورزی، صنعتی و عمرانی مانند شخم‏زدن، حفاری، بارگیری و کشیدن دنباله‏بند و غیره به کار می‏رود.

۵۲ ـ خیابان: راه عبور و مرور در محل سکونت و فعالیت مردم که عرض آن بیش از ۶ متر باشد.

۵۳ ـ خیابان اصلی: راهی است که در برخورد با راه‏های دیگر عرض سواره روی آن بیشتر است و یا با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، اصلی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت راست راه دیگر قرار دارد.

۵۴ ـ خیابان فرعی: راهی است که در برخورد با راه‏های دیگر، عرض سواره روی آن کمتر است و یا با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، فرعی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت چپ راه دیگر قرارگرفته باشد.

۵۵ ـ دستگاه تهویه: به دستگاه‏هایی اعم از پنکه، کولر و یا بخاری گفته می‏شود که هوای درون وسیله‎نقلیه را جابه‏جا و یا دمای آن را کاهش یا افزایش دهد.

۵۶ ـ راننده: کسی که هدایت وسیله‎نقلیه موتوری و غیرموتوری و همچنین حرکت دادن حیوانات را به صورت واحد یا گله و رمه برعهده داشته باشد.

۵۷ ـ راه: عبارتست از تمامی سطح خیابان، جاده، کوچه و کلیه معابری که برای عبور و مرور عموم اختصاص داده می‏شود.

۵۸ ـ راه‏آهن: ریل‏های آهنی موازی ثابتی که قطار و وسایل نقلیه ریلی دیگر بر روی آن حرکت می‏کنند.

۵۹ ـ راه عمومی: به راه‏هایی گفته می‏شود که برای عبور و مرور عموم مورد استفاده قرار می‏گیرد.

۶۰ ـ روز: از طلوع تا غروب آفتاب.

۶۱ ـ سازنده وسایل نقلیه: شخص یا مؤسسه یا کارخانه‏ای که وسایل نقلیه‏ای را که مطابق آیین‏نامه باید شماره‏گذاری شود می‏سازد، یا قطعات ساخته شده آنها را سوار (مونتاژ) می‏نماید.

۶۲ ـ ستاد معاینه فنی: تشکیلات متمرکز برای برنامه‌‌ریزی، هدایت، نظارت و کنترل فعالیت مراکز فنی معاینه خودرو و مراکز معاینه فنی مجاز که از سوی شهرداری‏ها و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‏ای ایجاد می‏گردد.

۶۳ ـ سطح روشن: در مورد چراغ‏ها عبارت از سطح قابل دیدی است که نور از آن منتشر می‏شود و در مورد منعکس‏کننده نور عبارت از سطح قابل دیدی است که نور را منعکس می‏کند.

۶۴ ـ شانه راه: بخشی از بدنه راه است که در دو طرف خط‏های عبور رفت و برگشت قرار داشته و برای توقف اضطراری وسایل نقلیه به کار می‏رود.

۶۵ ـ شب: از غروب تا طلوع آفتاب.

۶۶ ـ شماره وسیله‎نقلیه: عدد یک یا چند رقمی و حروفی که از طرف راهنمایی و رانندگی روی پلاک‏های ویژه منقوش و در عقب و جلوی وسیله‎نقلیه نصب می‏شود.

۶۷ ـ شناسنامه خودرو: سندی است که مشخصات خودرو، مالک و نشانی کامل محل سکونت وی و تاریخ انتقالات و تغییرات انجام شده از سوی راهنمایی و رانندگی در آن درج و به آخرین مالک تسلیم می‏گردد.

۶۸ ـ شیب (سربالایی ـ سرازیری): تغییر تدریجی ارتفاع سطح تمام شده راه در امتداد طولی مسیر.

۶۹ ـ ظرفیت وسیله‎نقلیه: وزن بار یا تعداد مسافری که از طرف کارخانه سازنده با تأیید وزارت صنایع و معادن برای وسیله‎نقلیه تعیین گردیده است.

۷۰ ـ علایم: هر نوع علامت عمودی و افقی مانند تابلو، چراغ راهنمایی و رانندگی، خط‏کشی، نوشته و ترسیم، و همچنین تجهیزات هدایت‏کننده، سوت و حرکت دست و غیره که به وسیله‎ مقامات صلاحیت‏دار برای کنترل و تنظیم عبور و مرور تعیین و به کار برده می‏شود.

۷۱ ـ قطار شهری: نـوعی وسیله حمل ونقل عمومی است که در شهرهـا و حومـه به جابه‏جایی مسافر پرداخته و به طور معمول با چرخ‏های فلزی بر روی ریل حرکت می‏کند.

۷۲ ـ قطعات و قسمت‏های اصلی: کلیه قسمت‏های اساسی وسیله نقلیه شامل محور، موتور، شاسی، اتاق و رنگ که تعویض آنها باعث تغییر مشخصات اساسی وسیله نقلیه می‏گردد.

۷۳ ـ کارت پارک: کارت یا برگه‏ای است که با پرداخت پول تهیه می‏گردد و به‏وسیله آن اجازه توقف در مکان و زمان معین به خودرو داده می‏شود.

۷۴ ـ کارت شناسایی خودرو: کارتی که مشخصات مالک و وسیله نقلیه شماره‏گذاری شده در آن ثبت و از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به مالک وسیله ‏نقلیه تسلیم می‏گردد.

۷۵ ـ کاروان: کاروان یا خانه سیار وسیله‎نقلیه غیرموتوری است که برای سکونت و یا کار استفاده شده و عرض آن از ۶/۲ متر و طول آن از ۱۲ متر بیشتر نباشد.

۷۶ ـ کلاه ایمنی: کلاهی است که راننده و سرنشین موتورسیکلت‏ها آن را برای محافظت سر خود در برابر ضربات احتمالی ناشی از بروز سوانح به کار می‏برند.

۷۷ـ کمربند ایمنی: تسمه‏ای که نیم‏تنه بالای راننده و هر یک از سرنشینان را تحت کنترل و مهار ایمن خود قرار می‏دهد تا در هنگام ضرورت، همچون کاهش ناگهانی سرعت یا توقف آنی خودرو که ممکن است ناشی از ترمز یا برخورد با جسم دیگر یا حوادث دیگر باشد، مانع از جداشدن سرنشینان و راننده از صندلی خود و اصابت به شیشه جلو یا دیگر قسمت‏های درونی و یا پرتاب شدن به بیرون خودرو شود و حداقل دارای دو نقطه اتکا باشد.

۷۸ ـ کوچه: راهی در مناطق مسکونی که عرض آن حداکثر ۶ متر باشد.

۷۹ ـ گذرگاه پیاده: گذرگاهی در تقاطع راه‏ها، امتداد پیاده‏روها، سواره‏روها، روگذرها یا زیرگذرها یا هر محل دیگری از سواره‏رو که به وسیله خط‏کشی یا میخکوبی یا علایم دیگر، برای عبور پیادگان اختصاص داده شده است.

۸۰ ـ گواهی‏نامه بین‏المللی رانندگی: گواهی‏نامه‏ای است که به اعتبار گواهی‏نامه داخلی طبق مفاد قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جاده‏ها و کنوانسیون مربوط به علایم راهها ـ مصوب ۱۳۵۴ ـ توسط راهنمایی و رانندگی صادر می‏گردد و مدت اعتبار آن یک سال می‏باشد.

۸۱ ـ گواهی‏نامه رانندگی (پروانه رانندگی): اجازه‏نامه برای رانندگی وسایل‏نقلیه که از طرف راهنمایی و رانندگی به نام افراد صادر می‏شود.

۸۲ ـ مجوز رانندگی با وسایل نقلیه عمومی: اعم است از پروانه تاکسیرانی، بهره‏برداری، کارت و یا دفترچه کار (برگ فعالیت) که از طرف مراجع صلاحیت‏دار به نام اشخاص صادر و اجازه رانندگی با وسایل نقلیه عمومی را به آنان می‏دهد.

۸۳ ـ مرجع صلاحیت‏دار: وزارتخانه، سازمان، نهاد و دیگر دستگاه‎های مسئول که به مـوجب قانون و یا تصویب هیئت وزیران در موردی خاص وظایف و مسئولیت‏هایی به‏عهده آنها گذاشته شده است.

۸۴ ـ مراکز فنی مجاز: مراکزی که به وسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی با رعایت ضوابط و مقررات ستاد معاینه فنی وابسته به شهرداری و یا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‏ای، حسب مورد برای انجام معاینه فنی وسایل نقلیه درون شهری و برون‏شهری ایجاد می‏گردد.

۸۵ ـ راههای شریانی درجه یک: معابری هستند که در طراحی و بهره‏برداری از آنها به جابه‏جایی وسایل نقلیه موتوری برتری داده می‏شود. این معابر ارتباط با راه‏های برون شهری را تأمین می‏نمایند. راه‏های شریانی درجه یک براساس نحوه کنترل دسترسی تقاطع‏ها به دو گروه آزادراه و بزرگراه تقسیم می‏گردند که ضوابط اجرایی آنها را شورای‏عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می‏نماید.

۸۶ ـ راههای شریانی درجه دو: معابری هستند که در طراحی و بهره‏برداری از آنها به جابه‏جایی و دسترسی وسایل نقلیه موتوری برتری داده می‏شود. برای رعایت این برتری حرکت پیادگان از عرض خیابان کنترل می‏شود. راههای شریانی درجه دو شبکه اصلی راه‏‏های شهری را تشکیل می‏دهند که ضوابط اجرایی آنها را شورای‏عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می‏نماید و عبارتند از:

الف ـ شریانی اصلی: راهی است که ارتباط بین خیابان‏های جمع و پخش‏کننده و بزرگراه‏ها را برقرار می‏کند. در این معابر فاصله‏های بین تقاطع‏ها نسبت به بزرگراه‏ها کمتر است.

ب ـ شریانی فرعی (خیابان جمع و پخش کننده): راهی است که ارتباط بین خیابان‏های محلی و خیابان‏های شریانی اصلی را برقرار می‏کنند. در این خیابان‏ها محل عبور عابران پیاده از عرض خیابان باید مشخص باشد.

۸۷ ـ راههای محلی: راه‏هایی هستند که در طراحی و بهره‏برداری از آنها نیازهای وسایل نقلیه و عابران پیاده، با اهمیت یکسان در نظر گرفته می‏شود و ارتباط بین کوچه‏ها و خیابان‏های شریانی فرعی را برقرار می‏کنند.

۸۸ ـ معاینه فنی: بازدید ظاهری و آزمایش‏های فنی برای تشخیص اصالت خودرو و سنجش میزان سلامت فنی، ایمنی و زیست محیطی وسیله نقلیه.

۸۹ ـ منطقه ممنوعه: منطقه و محلی که آمد و شد وسایل نقلیه در آنها به وسیله علایم خاص و یا اعلام قبلی مراجع صلاحیت‏دار ممنوع شده باشد.

۹۰ ـ منعکس‏کننده نور: عبارت از بازتاب کننده‎‏ای است که حضور وسیله نقلیه را از طریق انعکاس نوری که از چراغ وسیله نقلیه دیگر به آن تابیده می‏شود و یا از طریق انعکاس نور محیط، اعلام می‏دارد.

۹۱ ـ مواد خطرناک: هر نوع مواد رادیو اکتیو، منفجره، محترقه، مایعات و جامدات آتش‏زا یا سمّی و یا اسیدی، گازهای فشرده، زباله ویژه و فاضلاب و مانند آن.

۹۲ ـ موتورسیکلت: وسیله نقلیه‏ای برای حمل انسان که دارای دو یا سه چرخ با اتاقک پهلو (سایدکار) یا بدون آن و مجهز به یک موتور محرکه باشد.

۹۳ ـ موتورسیکلت گازی (موتور گازی): موتورسیکلتی است که هم دارای موتور و هم دارای ادوات پایی برای راندن باشد.

۹۴ ـ نقص فنی: هر نوع نقصان یا تغییر در وضعیت ظاهری و فنی وسیله نقلیه که موجب کاهش ضریب ایمنی در رانندگی و یا افزایش بیش از حد مجاز گازهای آلاینده هوا و یا آلودگی بیش از حد مجاز صدا گردد.

۹۵ ـ واحد انتظامی: منظور واحدهای نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که به صورت پاسگاه‏ها و کلانتری‏ها در نقاط مختلف کشور مستقر هستند.

۹۶ ـ وزن با بار: وزن وسیله نقلیه به اضافه وزن بار آن.

۹۷ ـ وزن بارگیری شده: عبارت است از مجموع وزن مسافران و کارکنان و محمولات.

۹۸ ـ وزن بدون بار: عبارت است از وزن وسیله نقلیه بدون راننده و مسافر و بار ولی با مخزن پر از سوخت و با ابزار و آلاتی که به طور معمول وسیله نقلیه همراه دارد.

۹۹ ـ وسیله نقلیه: وسایل موتوری و غیرموتوری و موتورسیکلت که برای جابجایی انسان و کالا در راه به کار می‏رود.

۱۰۰ ـ وسیله نقلیه امدادی: وسیله ویژه خدمات انتظامی، ترافیکی، پزشکی، آتش‏نشانی و امداد اضطراری آب، برق و گاز که به وسیله راهنمایی و رانندگی تعیین و با علایم ویژه مشخص می‏شود.

۱۰۱ ‌ـ وسیله نقلیه طویل (Long Vehicle): وسیله نقلیه‏ای است که طول آن بیش از ۵/۱۲ متر باشد.

۱۰۲ ـ وسیله نقلیه عمرانی: وسیله نقلیه موتوری است که ویژه انجام کارهای فنی، عمرانی و مانند آن می‏باشد و شامل بلدوزر، گریدر، غلطک، اسکریپر (زمین تراش) و غیره است.

۱۰۳ ـ وسیله نقلیه غیرموتوری: هر نوع وسیله نقلیه‏ای که نیروی محرکه آن از موتور نباشد.

۱۰۴ـ وسیله نقلیه فوق سنگین: انواع خودرو و ادوات مربوط است که توانایی حمل محمولات وزین با وزن ناخالص بالاتر از ۴۰ تن و حجیم با حجمی با ابعاد مازاد بر اندازه‏های زیر را داشته باشد:

طول ۵/۱۶ متر، عرض ۶/۲ متر و ارتفاع ۵/۴ متر.

۱۰۵ ـ وسیله نقلیه کشاورزی: به وسایل نقلیه موتوری گفته می‏شود که علاوه بر حمل و نقل خود، ادوات دیگر و دنباله بندهای کشاورزی را نیز جابه‏جا نموده و یا از نیروی محرکه تولیدی آنها برای انجام عملیات مختلف کشاورزی استفاده می‏شود و شامل انواع تراکتور، کمباین، تیلر و ماشین‏های خودکششی دیگر در بخش کشاورزی است.

۱۰۶ ـ وسیـله نقـلیه مرکب: عـبارت اسـت از چند وسیله نقلیه متصل به هم که به عنوان واحد در راه حرکت کنند.

۱۰۷ـ وسیله نقلیه مفصل‏دار: وسیله‏ نقلیه‏ای است که شامل یک کشنده و یا وسیله‏نقلیه موتوری و یک نیمه یدک متصل به آن باشد که با بار یا محفظه حمل مسافر دارای عرض حداکثر ۶/۲ متر، طول حداکثر ۳۵/۱۸ متر، ارتفاع حداکثر ۵/۴ متر و وزن حداکثر ۴۰ تن است.

۱۰۸ـ وسیله نقلیه موتوری: هر نوع وسیله نقلیه‎ای که دارای حداقل یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب بوده و دارای موتور و سامانه انتقال قدرت است و برای حمل بار یا انسان به کار می‏رود که به آن خودرو نیز گفته می‏شود.

فصل دوم ـ شماره‏گذاری

ماده ۲ ‌ـ هر وسیله نقلیه موتوری و غیرموتوری و یدک متصل که در راه‏ها حرکت می‏کند و همچنین وسایل نقلیه موتوری ویژه کشاورزی، صنعتی و عمرانی باید دارای شماره باشند. رانندگی با وسایل نقلیه‏ای که شماره یا پلاک نداشته یا دارای شماره و یا پلاک غیرمجاز باشند، ممنوع است، مگر این که پیشتر مجوز حرکت از راهنمایی و رانندگی دریافت کرده و همراه داشته باشند. مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه از تردد خودروهای متخلف از این ماده، تا انجام شماره‏گذاری جلوگیری به عمل خواهند آورد.

تبصره ۱ ـ تا زمانی که انجام عملیات شماره‏گذاری وسایل نقلیه کشاورزی، صنعتی و عمرانی به طور کامل از سوی راهنمایی و رانندگی صورت نپذیرفته است و پس از آن، تردد این وسایل براساس دستورالعملی که به تأیید وزارتخانه‏های کشور و راه و ترابری می‏رسد، انجام خواهد شد.

تبصره ۲ ـ خودروها و موتورسیکلت‏ها و دوچرخه‏های ساخت داخل و وارداتی از نظر ایمنی و کیفیت باید استانداردهای مصوب مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران را دارا باشند و به علاوه از نظر آلودگی‏های زیست محیطی، استانداردهای مصوب شورای‏عالی حفاظت محیط زیست را رعایت نموده باشند.

تبصره ۳ ـ تشخیص انواع وسایل نقلیه غیرموتوری که باید شماره‏گذاری شوند با راهنمایی و رانندگی است، مگر در مواردی که قانون خاصی وجود داشته باشد.

ماده ۳ ـ مالک وسیله نقلیه موضوع ماده قبل مکلف است خود و یا به وسیله نماینده قانونی خود، با مراجعه به نزدیکترین واحد شماره‏گذاری یا مرکزی که به همین منظور تعیین و اعلام می‏گردد، مدارک لازم را ارایه نماید. واحد شماره‏گذاری پس از بررسی آنها، اقدام به تخصیص پلاک به شخص و تحویل آن می‏نماید. نصب پلاک با نظارت نماینده راهنمایی و رانندگی صورت می‎پذیرد. چگونگی انجام شماره‏گذاری شامل مدارک مورد نیاز و خدمات پس از شماره‏گذاری و عوارض و مالیات مصوب و مانند آنها در دستورالعمل مربوط از سوی راهنمایی و رانندگی مشخص و اعلام خواهد شد.

تبصره ۱ ـ انواع پلاک‏ها و ابعاد و رنگ‏های آنها برای وسایل نقلیه مختلف در دستورالعمل یاد شده مشخص می‏گردد.

تبصره ۲ ـ هرگاه اشخاص دیگری در مالکیت وسیله نقلیه شریک بوده و یا نسبت به آن حق عینی داشته باشند، نام و نشانی دقیق آنان نیز باید در درخواست قید شود.

ماده ۴ ـ در موارد زیر راهنمایی و رانندگی از انجام عمل شماره‏گذاری خودداری می‏نماید:

الف ـ در صورتی که مفاد تبصره (۲) ماده (۲) رعایت نشده باشد و یا اصالت وسیله‏نقلیه هنگام بازدید به وسیله مأموران مربوط تأیید نگردد.

ب ـ چنانچه مشخصات وسیله نقلیه با آنچه در اسناد مربوط ذکر شده مطابقت نداشته باشد.

پ ـ اگر تخصیص شماره به نام مالک به دلایل قانونی ممنوع باشد.

ت ـ چنانچه وسیله نقلـیه، علایـم و تجهـیزات پیش‏بینی شده در این آیین‏نامه را نداشته باشد.

ث ‌ـ هرگاه حقوق دولتی و عوارضی که به طور قانونی به وسیله نقلیه تعلق گرفته پرداخت نشده باشد.

ج ـ در صورت نداشتن برگ معاینه فنی به استثنای وسایل نقلیه‏ای که از تاریخ ساخت آنها دو سال سپری نشده است.

ماده ۵ ـ به هنگام نقل و انتقال مالکیت، اوراق شدن و یا از بین رفتن وسیله نقلیه، پلاک‏ها در واحد شماره‏گذاری یا مراکز مجاز از روی وسیله نقلیه فک و نزد راهنمایی و رانندگی نگهداری می‏شود.

تبصره ـ در صورت خرید خودرو، صاحب پلاک‏ها یا نماینده قانونی وی باید برای دریافت مجوز نصب پلاک بر روی وسیله نقلیه خریداری شده به واحد شماره‏گذاری یا مراکز مجاز مراجعه نماید.

ماده ۶ ـ اشخاص حقیقی یا حقوقی دارنده پلاک، مکلفند پس از گذشت حداکثر ده روز از زمان تغییر محل اقامت یا فعالیت، نشانی و کدپستی خود را به طور کتبی به‏نزدیکترین واحد شماره‏گذاری اعلام نمایند. مسئولیت‏های قانونی مربوط به اطلاع ندادن تغییر محل اقامت یا مرکز فعالیت به عهده مالک یا نماینده قانونی وی خواهد بود.

ماده ۷ ـ در صورتی که وسیله نقلیه از سوی مراجع صلاحیت‏دار توقیف، تملیک، ضبط یا مصادره شود، باید مراتب حداکثر ظرف پانزده روز از سوی مرجع مربوط و یا منتقل‏الیه یا نماینده قانونی وی به واحد شماره‏گذاری محل اعلام گردد.

ماده ۸ ـ چنانچه پلاک به نام شخص حقوقی باشد، مدیر مربوط مکلف است حداکثر ظرف ۴۸ ساعت پس از تاریخ درج آگهی انحلال در روزنامه، مراتب را به‏ نزدیکترین واحد شماره‏گذاری به طور کتبی اعلام نماید.

ماده ۹ـ در صورت فوت یا محجورشدن مالک وسیله نقلیه، بر حسب مورد، نماینده قانونی وراث با ارائه گواهی تسلیم دادخواست حصر وراثت به دادگاه، و یا وصی و یا قیم مکلف است حداکثر ظرف مدت دو ماه از تاریخ فوت یا حجر به نزدیکترین واحد شماره‏گذاری برای اعلام استفاده کننده مجاز از وسیله نقلیه مراجعه نماید.

ماده ۱۰ ـ اشخاص مندرج در مواد (۸ و ۹) فوق مکلفند حداکثر ظرف مدت شش ماه، برای معرفی مالک و یا متصرف قانونی جدید وسیله نقلیه، به منظور تغییر مالکیت و ثبت آن، به راهنمایی و رانندگی مراجعه نمایند. مراجعه نکردن در مهلت مقرر و سپری شدن مدت یادشده موجب خواهد شد پلاک‏های وسیله نقلیه از درجه اعتبار ساقط و غیرمجاز تلقی شود.

ماده ۱۱ ـ سازمان ثبت احوال کشور موظف است از طریق شبکه رایانه‏ای، اطلاعات فوت‏شدگان را حداکثر ظرف مدت یک هفته از تاریخ فوت در اختیار راهنمایی و رانندگی محل قراردهد.

ماده ۱۲ ـ نصب پلاک بر روی وسیله نقلیه به طریق زیر انجام می‏گیرد:

الف ـ برای وسایل نقلیه سه چرخ یا بیشتر با وزن خالی بیش از ۴۰۰ کیلوگرم، یک پلاک در جلو و پلاک دیگر در عقب آن نصب می‏شود.

ب ـ بر روی وسایل نقلیه دو چرخ تنها یک پلاک، آن هم در عقب وسیله نقلیه نصب می‏گردد.

پ ـ بر روی یدک‏ها و نیمه‏یدک‏ها یک پلاک در عقب نصب می‏گردد.

ت ـ پلاک یا پلاک‏ها باید در محل تعیین شده نصب شوند.

ماده ۱۳ ‌ـ به همراه یک زوج پلاک، پلاک سوم وسیله نقلیه نیز به صورت برچسب از سوی راهنمایی و رانندگی یا اشخاص مورد تأیید او صادر و بر روی شیشه جلو یا عقب وسیلـه نقلیه نصب مــی‏گردد. این بـرچسب دارای اطلاعـات شمــاره پلاک، تـاریخ سپری شدن اعـتبار پلاک، کـد واحـد شمـاره‏گـذاری و شماره شناسایی وسیله نقلیه (Vehicle Identification Number- Vin) می‏باشد. پلاک سوم با هر بار تمدید اعتبار پلاک، نقل و انتقال مالکیت و تعویض قطعات اصلی و رنگ وسیله نقلیه با اطلاعات جدید تولید و جایگزین پلاک سوم پیشین خواهد شد. زمان اجرای این ماده را راهنمایی و رانندگی تعیین می‏نماید.

ماده ۱۴ ـ در صورت مفقودشدن و یا سرقت پلاک، شماره پلاک یادشده از فهرست پلاک‏های فعال خارج و در فهرست پلاک‏های سرقتی و مفقودشده قرار داده خواهد شد. تخصیص پلاک جدید به مالک وسیله نقلیه پس از سیر مراحل موضوع دستورالعمل ماده (۳) این آیین‏نامه صورت خواهد گرفت.

تبصره ـ برای پلاکی که زایل می‏شود، بنا به درخواست مالک و با مراجعه به واحد شماره‏گذاری براساس دستورالعمل یادشده پلاک جدید صادر می‏شود.

ماده ۱۵ ـ راهنمایی و رانندگی پس از تخصیص شماره پلاک به مالک وسیله نقلیه و ورود اطلاعات مالک (شماره ملی) و وسیله نقلیه به سامانه، کارت مشخصات و شناسنامه مالکیت وسیله نقلیه را صادر و بر حسب مورد، به نشانی (کدپستی) مالک ارسال و یا به وی تسلیم می‌نماید.

ماده ۱۶ـ هرگاه پلاک، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیت وسیله نقلیه مفقود و یا از بین برود مالک یا نماینده قانونی وی مکلف است مراتب را حداکثر ظرف (۴۸) ساعت به واحد شماره‌گذاری راهنمایی و رانندگی و یا مراکز مجاز اعلام کند و اقدام به دریافت پلاک جدید، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیت المثنی نماید.

ماده ۱۷ـ سازندگان و فروشندگان وسایل نقلیه موتوری موظفند به منظور عرضه و انتقال وسایل نقلیه از محلی به محل دیگر یا برای انجام آزمایش فنی وسیله نقلیه بدون انجام تشریفات شماره‌گذاری از راهنمایی و رانندگی پلاک ویژه دریافت نمایند. دستورالعمل مربوط به مدت اعتبار و همچنین نحوه استفاده از پلاک ویژه و چگونگی ارائه اطلاعات مورد نیاز از سوی راهنمایی و رانندگی تعیین و اعلام می‌گردد.

ماده ۱۸ـ راهنمایی و رانندگی می‌تواند پلاک ویژه تحویلی به سازندگان یا فروشندگان وسایل نقلیه را، به علت نداشتن نیاز به استفاده یا استفاده برخلاف مقررات پس بگیرد.

ماده ۱۹ـ کلیه کارخانجات سازنده و مونتاژ خودرو و موتورسیکلت مکلفند تولیدات خود را پیش از عرضه به بازار و فروش به اشخاص، با نظارت و برابر دستورالعمل اعلامی راهنمایی و رانندگی شماره‌گذاری نمایند.

ماده ۲۰ـ هنگام نقل و انتقال مالکیت وسایل نقلیه، متعاملین یا قائم مقام قانونی آنها ابتدا درخواست خود را به راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز تعیین شده ارایه می‌نمایند تا پس از احراز اصالت خودرو و تطبیق مدارک آنها، نسبت به فک پلاک منصوبه بر روی خودروی مورد معامله و اختصاص پلاک جدید و صدور شناسنامه جدید و ثبت تغییرات مزبور در نظام رایانه‌ای راهنمایی و رانندگی اقدام گردد. سپس مراتب به طور کتبی توسط راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز تعیین شده به دفتر اسناد رسمی جهت تنظیم سند رسمی انتقال، منعکس می‌گردد. کارت خودرو از سوی راهنمایی و رانندگی بعد از تأیید مراتب تنظیم سنـد در دفتـرخانه اسنـاد رسـمی که بوسیـله پسـت سـفارشی یا رایـانه‌ای به سیستم راهنمایی و رانندگی منعکس می‌شود، به خریدار تحویل می‌گردد. گواهی راهنمایی و رانندگی و شناسنامه صادره تا دو ماه اعتبار دارد و در خلال مدت مذکور متعاملین یا قائم‌مقام قانونی آنها موظفند برای ثبت معامله و درج آن در ذیل شناسنامه (محل مخصوص) به دفتر اسناد رسمی مراجعه نمایند.

تبصره ـ شرایط و نحوه احراز صلاحیت مراکز مجاز موضوع این فصل و نحوه نظارت بر آنها به موجب دستورالعملی خواهد بود که با پیشنهاد راهنمایی و رانندگی به تصویب وزیر کشور می‌رسد.

ماده ۲۱ـ مالک وسیله نقلیه چنانچه قصد تغییر رنگ یا تعویض هر یک از قطعات اصلی وسیله نقلیه شامل موتور، شاسی و اتاق را داشته باشد باید پیشتر مجوز لازم را از واحد شماره گذاری راهنمایی و رانندگی دریافت نماید.

تبصره ـ وسایل نقلیه عمومی باری و مسافری مشمول مقررات مربوط می‌باشند.

ماده ۲۲ـ تعویض قطعات اصلی و همچنین تغییر رنگ وسایل نقلیه وارداتی پیش از شماره‌گذاری نیز منوط به دریافت مجوز کتبی از واحدهای شماره ‌گذاری می‌باشد.

ماده ۲۳ـ در صورت سرقت، مفقود شدن و یا اگر به هر علتی وسیله نقلیه‌ای مورد تصرف غیرقانونی قرار گیرد، مالک و یا نماینده قانونی وی مکلف است بلافاصله مراتب را به نزدیکترین واحد انتظامی اعلام نماید.

ماده ۲۴ـ هرگاه پلاک به اشتباه بر روی وسیله نقلیه نصب شده باشد، راهنمایی و رانندگی موظف است پلاک مالک وسیله نقلیه را اخذ و پس از رفع اشتباه پلاک را بازگرداند.

ماده ۲۵ـ هر شخص حقیقی یا حقوقی می‌تواند به تعداد وسایل نقلیه ملکی خود مطابق ماده (۳) پلاک دریافت نماید. نقل و انتقال هر یک از وسایل نقلیه تابع مقررات این آیین‌نامه خواهدبود.

فصل سوم ـ گواهی‌نامه رانندگی

ماده ۲۶ـ هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید گواهی نامه متناسب رانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار می‌شود.

ماده ۲۷ـ انواع گواهی‌نامه‌های رانندگی به شرح جدول پیوست شماره (۱) و توضیحات آن است، که با شرایط زیر از سوی راهنمایی و رانندگی صادر می‌شود:

الف ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه موتورسیکلت گازی یا موتور گازی (گواهی‌نامه الف ـ۱)

۱ـ حداقل سن ۱۵ سال تمام.

۲ـ ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۳ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با موتور گازی.

ب ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی‌نامه موتورسیکلت‌های با حجم موتور تا ۲۰۰ سی‌سی (گواهی‌نامه الف ـ۲)

۱ـ حداقل سن ۱۷ سال تمام.

۲ـ ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۳ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت مربوط.

پ ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه موتورسیکلت‌های با حجم موتور بالای ۲۰۰ سی‌سی و سه چرخ با وزن تا ۴۰۰ کیلوگرم (گواهی نامه الف ـ۳)

۱ـ حداقل سن ۱۸ سال تمام.

۲ـ ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۳ـ دارا بودن گواهی‌نامه موتورسیکلت تا ۲۰۰ سی‌سی حجم موتور (الف ـ۲) که حداقل یک سال تمام از تاریخ صدور آن گذشته باشد.

۴ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.

ت ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه (گواهی نامه ب ـ۱)

۱ـ حداقل سن ۱۸ سال تمام.

۲ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۳ـ قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط، این نوع گواهی نامه برای درخواست کنندگان در اولین مرحله با اعتبار موقت یک ساله صادر می‌شود و در مدت یاد شده دارنده آن مکلف به رعایت محدودیت‌ها و شرایط ویژه‌ای می‌باشد که در صورت رعایت آنها و رعایت مقررات این آیین نامه و مرتکب نشدن تخلف، به گواهی‌نامه رانندگی با اعتبار موضوع تبصره (۶) این ماده تبدیل خواهد شد. شرایط و ضوابط مربوط به رانندگی با گواهی نامه موقت و نحوه تبدیل آن، به موجب دستورالعملی است که به پیشنهاد راهنمایی و رانندگی و تصویب وزیر کشور، مشخص و اعلام می‌گردد.

ث ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه (ب ـ ۲)

۱ـ حداقل سن ۲۱ سال تمام.

۲ـ سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (ب ـ۱).